Welzijnsactoren

Wanneer een situatie problematisch is, kan je er best rechtstreeks met je medewerkers en de hiërarchische lijn over praten. Luister naar wat uw werknemers voelen, rustig en met respect voor de mensen en hun functie. Wees expliciet. Dit gesprek alleen zou hun arbeidsomstandigheden al kunnen verbeteren.

Levert praten niets op, dan zijn er andere mensen tot wie de werknemers zich kunnen richten.

In de onderneming 

De leidinggevenden

Dit zijn de mensen bij wie de werknemers in de eerste plaats zouden moeten aankloppen bij problemen op het werk. De leidinggevenden moeten aandacht hebben voor de signalen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van een psychosociaal probleem. Ze moeten proberen om het probleem te begrijpen en het onder controle te krijgen. 

Dat betekent niet dat leidinggevenden zelf alle conflicten of werkgerelateerde problemen moeten oplossen. Wel moeten ze een luisterend oor hebben en de werknemers informeren over de bestaande alternatieven.

De vertrouwenspersoon

De aanwijzing van een vertrouwenspersoon is verplicht voor werkgevers die 50 of meer werknemers tewerkstellen.

Voor werkgevers die minder dan 50 werknemers tewerkstellen is de aanduiding van een vertrouwenspersoon een mogelijkheid. Enkel wanneer alle leden van de vakbondsafvaardiging, of bij afwezigheid hiervan, alle werknemers, hierom verzoeken, zal deze werkgever hiertoe verplicht zijn.

Die vertrouwenspersoon bekleedt deze functie naast zijn of haar gebruikelijke werk. Hij of zij vangt de werknemers op die van mening zijn dat ze het slachtoffer zijn van psychosociale risico’s op het werk (geweld, pesterijen, ongewenst seksueel gedrag, stress, burn-out, conflicten op het werk, enz.). 

Gewoonlijk maken vertrouwenspersonen deel uit van de onderneming en hebben ze een grondige kennis van de interne werking. Ze zijn het aanspreekpunt in de ‘eerste lijn’.

Vertrouwenspersonen zijn gebonden aan het beroepsgeheim. Ze geven advies en zoeken samen met de werknemers naar oplossingen. Ze kunnen een verzoening organiseren of informele procedures instellen die voorzien zijn in de wet.

Hoe te contacteren?

Zijn/haar naam moet in het arbeidsreglement vermeld staan en meegedeeld worden in de onderneming. Deze gegevens moeten zichtbaar zijn op één of meerdere plaatsen die gemakkelijk toegankelijk zijn voor de werknemers, zoals het intranet, het cafeteria …

De preventieadviseur psychosociale aspecten 

Dit is een expert die werkgevers advies geeft om werkgerelateerde psychosociale risico's te voorkomen. Hij of zij behoort tot de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk (IDPBW) of tot een dienst buiten de onderneming (EDPBW).

Preventieadviseurs psychosociale aspecten hebben de volgende rol:

• luisteren in alle vertrouwelijkheid (preventieadviseurs zijn gebonden aan het beroepsgeheim),
• informeren,
• advies geven aan werknemers die afzien, om een oplossing te vinden voor de problematische situatie,
• samen met de werknemer de psychosociale factoren bekijken die werkhervatting belemmeren en 
• andere interventies voorstellen, zoals omkadering van de werkteams, niet-therapeutische opvolging van korte duur in geval van stress of burn-out, conflicthantering, advies aan leidinggevenden rond de preventie van arbeidsongeschiktheid. 

Preventieadviseurs zijn bevoegd voor alle psychosociale risico's op het werk. Ze kunnen zowel in de informele, als in de formele fase van een interne procedure ingrijpen.

Hoe te contacteren? 

Zijn of haar gegevens moeten worden opgenomen in het arbeidsreglement en meegedeeld worden in de onderneming.  Deze gegevens moeten zichtbaar zijn op één of meerdere plaatsen die gemakkelijk toegankelijk zijn voor de werknemers, zoals het intranet, de eetzaal  …

De bedrijfsarts

Deze ontfermt zich over de gezondheid van de werknemers op de arbeidsplaats, hij of zij helpt en geeft informatie in geval van mentale of fysieke problemen.

De preventieadviseur-arbeidsarts (PAAA) tracht risico’s te voorkomen die verbonden zijn aan de werkomgeving en streeft naar het behoud van het welzijn, de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op de arbeidsplaatsen.  

De PAAA voert de medische onderzoeken uit die bepaald zijn in de Codex over het welzijn op het werk.  De werknemers ontmoeten de bedrijfsarts ook, tijdens bezoeken voorafgaand aan de werkhervatting. De PAAA geeft dan aanbevelingen om de werkpost aan te passen en de werkhervatting te vergemakkelijken.  

De PAAA treedt ook op in het kader van het re-integratietraject.  Hij of zij evalueert de bekwaamheden waarover de werknemer nog beschikt om een ander of aangepast werk uit, indien de werknemer het werk - tijdelijk of definitief - niet kan hervatten. 

Hoe te contacteren? 

De contactgegevens van de bedrijfsarts moeten opgenomen zijn in het arbeidsreglement.

De vakbondsvertegenwoordigers (werknemersvertegenwoordigers) 

Sommige problemen kunnen door de vakbondsafgevaardigden aangekaart worden op vergaderingen van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW).

Opgelet! Er is geen CPBW in KMO’s met minder dan 50 werknemers. In dit geval moet de werkgever het probleem rechtstreeks bespreken met de vakbondsafvaardiging, als er één is in de onderneming.

De maatschappelijk werker

Als jouw onderneming een maatschappelijk werker in dienst heeft, treedt die op als tussenpersoon tussen werkgever en werknemers.

De maatschappelijk werker heeft als taak om ondersteuning te bieden bij problemen op het werk, maar ook in het privéleven, als dat nodig is.

De Disability manager 

De Disability manager coördineert en vergemakkelijkt de terugkeer naar het werk van werknemers bij langdurige arbeidsongeschiktheid met als doel om positieve oplossingen op lange termijn te implementeren, zowel voor de werknemer als voor de werkgever.

Het RIZIV organiseert elk jaar een kwalificerende opleiding in ‘disability management’. Deze is bedoeld voor professionals die actief zijn op het gebied van jobbehoud of socio-professionele re-integratie.   

Disability management is een methode die erop gericht is mensen aan het werk te houden of mensen die arbeidsongeschikt zijn, terug te laten keren naar het werk.  Centraal staan de individuele behoeften van de werknemer, de omstandigheden op de werkplek en het wetgevend kader.

Disability management berust op twee pijlers:

• een systematische aanpak op niveau van de onderneming, en
• een gecoördineerde inspanning op niveau van het individu.

Multidisciplinaire actoren

Naast de werknemer zelf zijn de belangrijkste actoren in de praktische toepassing van disability management de werkgevers, jobcoaches, bedrijfsartsen, raadgevend artsen van de ziekenfondsen en huisartsen. Zij hebben elk dan nog hun multidisciplinaire team (psychologen, paramedici, HR-verantwoordelijken ...).

Een gecertificeerde opleiding

Het RIZIV heeft in 2014 de licentie gekregen van het National Institute for Disability Management and Research, een internationaal befaamd gespecialiseerd Canadees instituut. Die licentie machtigt het RIZIV ertoe om in België een gecertificeerde opleiding in disability management te geven.

Tijdens de opleiding gaan de deelnemers dieper in op het aspect ‘beleid inzake werkhervatting op ondernemingsniveau’ en het aspect ‘persoonlijke opvolging van werknemers met functioneringsproblemen’. Na een examen behalen ze het certificaat van ‘Certified disability management professional’ of ‘Certified return to work coordinator’.